Tôi nghe như vầy:
Một thời, đức Phật ở tại Ca-lan-đà, trong vườn Trúc,
thành La-duyệt, [647a01] cùng năm trăm vị đại Tỳ-kheo.
Bấy giờ, bốn Đại Thanh văn, Tôn giả Đại Mục-kiền-liên,
Tôn giả Ca-diếp, Tôn giả A-na-luật, Tôn giả Tân-đầu-lô, cùng họp một chỗ, nói
như vầy: “Chúng ta cùng xem trong thành La-duyệt này ai là người không tạo công
đức cúng dường Phật, Pháp, Thánh chúng? Do bởi không có tín, chúng ta hãy
khuyến khích họ tin pháp của Như Lai.”
Bấy giờ, có trưởng giả tên Bạt-đề, nhiều của báu không
thể kể hết, vàng bạc, trân bảo, xa cừ, mã não, chân châu, hổ phách, voi, ngựa,
xe cộ, nô tỳ, kẻ hầu người hạ đều đầy đủ; nhưng lại xan tham không chịu bố thí.
Đối với Phật, Pháp, chúng Tăng ông không có mảy may điều thiện, không có chí
tín; phước cũ đã hết, lại không tạo phước mới. Ông thường ôm lòng tà kiến, cho
rằng không có thí, không có phước, cũng không người nhận, cũng không có báo của
thiện ác đời này đời sau, cũng không có cha mẹ, và người đắc A-la-hán, lại cũng
không có người thủ chứng.
“Nhà trưởng giả kia có bảy lớp cửa. Cửa nào cũng có
người giữ không cho ăn xin đến. Lại cũng dùng lưới sắt phủ giữa sân, vì sợ có
chim bay vào trong sân.
Trưởng giả có người chị gái[i]
tên là Nan-đà, cũng lại keo lẫn không chịu huệ thí, không trồng cội rễ công
đức; phước cũ đã hưởng hết, mà phước mới không được tạo thêm. Cũng ôm lòng tà
kiến, rằng không có thí, không có phước, cũng không người nhận, cũng không có
báo của thiện ác đời này đời sau, cũng không có cha mẹ, và người đắc A-la-hán,
lại cũng không có người thủ chứng.
Cửa nhà Nan-đà cũng có bảy lớp, cũng có người giữ cửa,
không cho những người ăn xin đến; cũng lại dùng lưới sắt phủ lên không cho chim
bay vào trong nhà.
“Hôm nay, chúng ta hãy làm cho Mẹ Nan-đà[ii]
chí tín Phật, Pháp, chúng Tăng.”
Sáng sớm hôm
đó, trưởng giả Bạt-đề ăn bánh. Tôn giả A-na-luật, bấy giờ đã đến giờ, khóac y,
cầm bát, rồi từ dưới đất trong nhà trưởng giả vọt lên, đưa bát cho trưởng giả.
Ông trưởng giả rất buồn trong lòng, trao cho A-na-luật một ít bánh. Khi
A-na-luật được bánh rồi, trở về chỗ mình. Bấy giờ, trưởng giả liền nổi thịnh
nộ, nói với người giữ cửa rằng:
«Ta đã có lệnh, không được cho người vào trong cửa.
Tại sao lại cho người vào?»
Người giữ cửa thưa:
«Cửa nẻo kiên cố, không biết Đạo sĩ này từ đâu vào?»
Trưởng giả khi ấy im lặng không nói. [647b01] Khi
trưởng giả đã ăn bánh xong, tiếp ăn cá thịt. Tôn giả Đại Ca-diếp khóac y, cầm
bát, đến nhà trưởng giả, từ dưới đất vọt lên, đưa bát cho Trưởng giả. Trưởng
giả lòng rất sầu ưu, trao cho Ngài một tí cá thịt. Ca-diếp được thịt, liền biến
mất, trở về chỗ mình. Lúc này, Trưởng giả lại càng giận, bảo người giữ cửa
rằng:
«Trước ta đã ra lệnh, không cho người vào trong nhà.
Tại sao lại cho hai sa-môn vào nhà khất thực?»
Người giữ cửa thưa:
«Chúng tôi chẳng thấy sa-môn này lại từ ngõ nào mà
vào? »
Trưởng giả bảo:
«Sa-môn đầu trọc này giỏi làm trò huyễn thuật, mê hoặc
người đời. Không có chánh hạnh gì!»
Bấy giờ, vợ Trưởng giả ngồi cách đó không xa. Người vợ
trưởng giả này là em gái trưởng giả Chất-đa,[iii]
cưới từ Ma-sư-san[iv]
về. Lúc đó, người vợ bảo Trưởng giả:
«Hãy giữ miệng mình, chớ nói những lời này, rằng
‘Sa-môn học huyễn thuật.’ Sở dĩ như vậy là vì các Sa-môn này có oai thần lớn.
Họ mà đến nhà trưởng giả là có nhiều lợi ích. Trưởng giả có biết Tỳ-kheo trước
là ai không?»
Trưởng giả đáp:
«Tôi không biết.»
Người vợ nói:
«Trưởng giả có nghe con vua Hộc Tịnh, nước
Ca-tỳ-la-vệ, tên A-na-luật, lúc đang sinh mặt đất chấn động sáu cách. Cách
chung quanh nhà trong vòng một do tuần, mỏ quý tự nhiên xuất hiện không?»
Trưởng giả đáp:
«Tôi có nghe A-na-luật, song chưa gặp ông ấy»
Người vợ bảo Trưởng giả:
«Vị con nhà hào tộc này lìa bỏ gia cư, đã xuất gia học
đạo, tu hành phạm hạnh, đắc đạo A-la-hán, là thiên nhãn đệ nhất không có ai
vượt qua. Chính Như Lai cũng nói: ‹Thiên nhãn đệ nhất trong hàng đệ tử của Ta,
chính là Tỳ-kheo A-na-luật.› Tiếp đến, Ông có biết vị Tỳ-kheo thứ hai vào đây
khất thực không?»
Trưởng giả đáp:
«Tôi không biết.»
Người vợ Trưởng giả bảo:
«Trưởng giả có nghe Đại Bà-la-môn tên Ca-tỳ-la[v]
trong thành La-duyệt này, nhiều của báu không thể kể hết, có chím trăm chín
mươi chín con bò cày ruộng không?»
Trưởng giả đáp:
«Chính tôi đã thấy bà-la-môn này.»
Người vợ Trưởng giả bảo:
«Trưởng giả, ông có nghe con của bà-la-môn kia tên là
Tỷ-ba-la-da-đàn-na,[vi]
thân màu vàng, vợ tên là Bà-đà,[vii]
là người đặc biệt nhất trong phái nữ. Dù có đem vàng tử ma đến trước cô, thì
cũng giống như đen so với trắng không?»
Trưởng giả đáp:
«Tôi có [647c01] nghe có con bà-la-môn này, tên là
Tỷ-ba-la-da-đàn-na, nhưng lại chưa gặp.»
Người vợ Trưởng giả nói:
«Chính là vị Tỳ-kheo vừa đến sau đó. Bản thân ông đã
bỏ báu ngọc nữ này, xuất gia học đạo, nay đắc A-la-hán, thường hành đầu đà.
Người có đầy đủ các pháp hạnh đầu đà, không ai vượt hơn Tôn giả Ca-diếp. Thế
Tôn cũng nói: ‘Tỳ-kheo hạnh đầu đà đệ nhất trong hàng đệ tử của Ta chính là Đại
Ca-diếp.’ Hôm nay Trưởng giả được rất nhiều thiện lợi, mới khiến các vị Hiền
thánh đến nơi này khất thực. Tôi đã quán sát ý nghĩa này, nên bảo ông khéo giữ
miệng mình, chớ huỷ báng bậc Hiền thánh cho rằng: ‹Làm trò huyễn hoá.› Các vị
đệ tử đức Thích-ca này đều có thần đức.”
Trong lúc đang nói lời này, Tôn giả Đại Mục-kiền-liên
đắp y, cầm bát, bay qua hư không đến nhà Trưởng giả, làm vỡ lồng lưới sắt, rồi
ngồi kiết già ở giữa hư không. Trưởng giả Bạt-đề lúc này thấy Mục-kiền-liên
ngồi ở giữa hư không, liền sợ hãi mà nói:
«Ngài là trời chăng?»
Mục-liên đáp:
«Ta chẳng phải trời.»
Trưởng giả hỏi:
«Ngài là Càn-thát-bà chăng?»
Mục-liên đáp:
«Ta chẳng phải Càn-thát-bà.»
Trưởng giả hỏi:
«Ngươi là quỷ chăng?»
Mục-liên đáp:
«Ta chẳng phải quỷ.»
Trưởng giả hỏi:
«Ngươi là quỷ la-sát ăn thịt người chăng?»
Mục-liên đáp:
«Ta cũng chẳng phải là quỷ la-sát ăn thịt người.»
Bấy giờ, trưởng giả Bạt-đề liền nói kệ này:
Là trời, càn-thát-bà,
La-sát, quỷ thần chăng?
Lại nói chẳng phải trời,
La-sát, hay quỷ thần;
Chẳng giống càn-thát-bà.
Chỗ đang sống là đâu?
Hiện ông tên là gì?
Nay tôi muốn được biết.
Bấy giờ, Mục-liện lại dùng kệ đáp:
Chẳng trời, càn-thát-bà,
Chẳng loài quỷ la-sát.
Ba đời được giải thoát;
Nay ta là thân người.
Thầy ta Thích-ca Văn,
Có thể hàng phục ma;
Thành tựu đạo vô thượng.
Ta tên Đại Mục-liên.
Trưởng giả Bạt-đề nói với Mục-liên rằng:
«Tỳ-kheo có dạy bảo điều gì không?»
Mục-liên đáp:
«Nay tôi muốn nói pháp cho ông nghe. Hãy khéo suy niệm
kỹ.»
Khi ấy [648a01] trưởng giả lại nghĩ: “Các Đạo sĩ này
lúc nào cũng dính đến sự ăn uống. Nay mà muốn luận bàn, chính là muốn luận bàn
về ăn uống. Nếu đòi ăn nơi ta, ta sẽ nói ‘không’.” Nhưng lại nghĩ thầm: “Ít
nhiều gì nay ta cũng nghe thử người này nói cái gì.”
Bấy giờ, Tôn giả Mục-liên biết những ý nghĩ trong tâm
Trưởng giả, liền nói kệ này:
Như Lai nói hai thí:
Pháp thí và tài thí.
Nay sẽ nói pháp thí
Chuyên tâm nhất ý nghe.
Khi trưởng giả nghe, sẽ nói về pháp thí, tâm liền hoan
hỷ, nói với Mục-liên rằng:
«Mong Ngài diễn nói. Tôi nghe sẽ hiểu.»
Mục-liên đáp:
«Trưởng giả nên biết, Như Lai nói về năm sự đại thí,
suốt đời hãy niệm mà tu hành.»
Trưởng giả lại nghĩ: “Vừa rồi Mục-liên muốn nói về
hành pháp thí, nay lại nói có năm sự đại thí.”
Mục-liên biết những ý nghĩ trong tâm của Trưởng giả,
lại bảo Trưởng giả rằng:
«Như Lai nói có hai đại thí, là pháp thí và, tài thí.
Nay tôi sẽ nói về pháp thí, không nói tài thí.»
Trưởng giả nói:
«Cái gì là năm sự đại thí?»
Mục-liên đáp:
«Một là không được sát sinh, đây gọi là đại thí,
Trưởng giả nên tu hành suốt đời. Hai là không trộm cắp, gọi là đại thí, nên tu
hành suốt đời. Không dâm, không nói dối, không uống rượu, nên tu hành suốt đời.
«Này Trưởng giả, đó gọi là có năm đại thí này nên niệm
mà tu hành.»
Trưởng giả Bạt-đề nghe những lời này xong, lòng rất
hoan hỷ mà nghĩ thầm: “Những điều Phật Thích-ca Văn nói rất là vi diệu. Nay
những điều diễn nói, chẳng cần đến bảo vật. Như hôm nay, ta không kham sát
sinh. Điều này có thể phụng hành được. Hơn nữa, trong nhà ta của báu thật
nhiều, quyết không trộm cắp, và đây cũng là việc làm của ta. Lại, trong nhà ta
có đàn bà rất đẹp, quyết không dâm vợ người, đây cũng là việc làm của ta. Vả
lại, ta không phải là người thích nói dối, huống chi tự mình nói dối, đây cũng
là việc làm của ta. Như hôm nay, ý ta không nghĩ đến rượu, huống chi tự mình
uống, đây cũng là việc làm của ta.” Rồi thì, Trưởng giả thưa Mục-liên rằng:
«Năm thí này, tôi có thể làm theo.»
Khi ấy, trong lòng trưởng giả suy nghĩ: “Nay ta có thể
mời Mục-liên này dùng cơm.” Trưởng giả ngước đầu lên thưa Mục-liên rằng:
«Mời Ngài khuất thần hạ cố xuống đây ngồi!»
Mục-liên theo lời, ngồi xuống.
Trưởng giả Bạt-đề tự thân dọn các thứ đồ ăn thức uống cho
Mục-liên. Mục-liên ăn xong, dùng nước rửa. Trưởng giả nghĩ: “Ta có thể đem một
tấm giạ dâng lên Mục-liên.” Sau đó, ông vào trong kho lựa lấy thảm trắng; muốn
lấy loại xấu, nhưng lại gặp loại tốt. Tìm rồi lại bỏ, mà lựa lại thảm khác, lại
vẫn tốt như vậy, bỏ đó rồi lại lấy đó.
Mục-liên biết những ý nghĩ trong tâm Trưởng giả, liền
nói kệ này:
Thí cùng tâm tranh đấu,
Phước này Thánh hiền bỏ.
Khi thí thời chẳng tranh.
Đúng thời tuỳ tâm thí.
Bấy giờ, Trưởng giả liền nghĩ: “Nay Mục-liên biết
những ý nghĩ trong tâm ta.” Liền đem đệm trắng dâng lên Mục-liên. Mục-liên liền
chú nguyện:
Quán sát thí đệ nhất;
Biết có bậc Hiền thánh,
Là tối thượng trong thí.
Ruộng tốt sinh hạt chắc.
Khi Mục-liên chú nguyện xong, nhận đệm trắng ấy, khiến
Trưởng giả được phước vô cùng. Lúc ấy, Trưởng giả liền ngồi qua một bên.
Mục-liên lần lượt vì ông nói pháp với các đề tài vi diệu. Các đề tài ấy luận về
bố thí, luận về trì giới, luận về sinh thiên, dục là tưởng bất tịnh, giải thoát
là an vui. Như pháp mà chư Phật Thế Tôn đã nói, là khổ, tập, tận, đạo; Mục-liên
bấy giờ cũng vì ông nói hết. Từ trên chỗ ngồi ông được mắt pháp thanh tịnh. Như
áo trắng tinh dễ nhuộm màu. Ở đây, trưởng giả Bạt-đề cũng lại như vậy, từ trên
chỗ ngồi được mắt pháp thanh tịnh. Ông đã đắc pháp, thấy pháp, không còn hồ
nghi nữa. Ông thọ trì năm giới, tự quay về Phật, Pháp, và Thánh chúng.
Mục-liên sau khi thấy Trưởng giả được mắt pháp thanh
tịnh, liền nói kệ này:
Kinh mà Như Lai thuyết,
Nguồn gốc tất đầy đủ.
Mắt tịnh, không tì vết,
Không nghi, không do dự.
Khi ấy, trưởng giả thưa Mục-liên:
«Từ nay về sau, Ngài cùng chúng bốn bộ thường nhận lời
thỉnh cầu cung cấp y phục, đồ ăn thức uống, giường nằm, thuốc men, trị bệnh
không chút luyến tiếc của con.»
Mục-liên sau khi nói pháp cho trưởng giả xong, từ chỗ
ngồi đứng dậy mà đi. Còn các đại Thanh văn, Tôn giả Đại Ca-diếp, Tôn giả
A-na-luật nói với Tôn giả Tân-đầu-lô rằng:
«Chúng tôi đã độ [648c01] trưởng giả Bạt-đề. Nay thầy
có thể đến hàng phục lão bà Nan-đà kia.»
Tân-đầu-lô đáp:
«Việc này thật hay.»
Bấy giờ, lão bà Nan-đà đang tự mình làm bánh sữa. Đã
đến giờ, Tôn giả Tân-đầu-lô đắp y, cầm bát, vào thành La-duyệt khất thực, tuần
tự đến nhà lão bà Nan-đà. Ngài từ trong lòng đất hiện ra, tay cầm bát đưa đến
lão bà Nan-đà xin ăn. Khi lão mẫu thấy Tân-đầu-lô, trong lòng nổi giận, nói
những lời hung dữ:
«Tỳ-kheo nên biết, dù mắt ông có lòi ra, tôi cũng
không bao giờ cho ông ăn.»
Tân-đầu-lô liền nhập định, khiến hai mắt lòi ra. Khi
đó lão bà Nan-đà lại càng nổi giận hơn, lại nói dữ:
«Dù Sa-môn có treo ngược giữa hư không, ta quyết cũng
không cho ông ăn!»
Tôn giả Tân-đầu-lô lại dùng định lực, treo ngược giữa
hư không. Khi đó lão bà Nan-đà lại càng nổi giận hơn lên, nói dữ:
«Dù toàn thân Sa-môn có bốc khói, ta quyết cũng không
cho ông ăn!»
Tôn giả Tân-đầu-lô, lại dùng định lực, khiến toàn thân
bốc khói. Lão bà thấy vậy lại càng thêm phẫn nộ hơn, nói:
«Dù toàn thân Sa-môn có bốc cháy, ta quyết cũng không
cho ông ăn!»
Tân-đầu-lô liền dùng tam-muội, khiến toàn thân thể bốc
cháy. Lão bà thấy vậy lại nói:
«Dù toàn thân Sa-môn có ra nước, ta quyết cũng không
cho ông ăn!»
Tân-đầu-lô lại dùng định lực, khiến toàn thân đều ra
nước. Lão bà thấy vậy, lại nói:
«Dù sa-môn chết ở trước ta, ta quyết cũng không cho
ông ăn!»
Tôn giả Tân-đầu-lô liền nhập diệt tận định không còn
hơi thở ra vào, chết trước mặt lão mẫu. Khi đó lão bà vì không thấy hơi thở ra
vào nữa nên đâm ra sợ hãi, toàn thân lông dựng đứng, rồi nghĩ thầm: “Sa-môn con
dòng họ Thích này được nhiều người biết đến, được Quốc vương kính trọng. Nếu họ
nghe biết ông chết tại nhà ta, chắc ta sẽ gặp quan sự, sợ rằng không thoát
khỏi.” Bà liền nói:
«Sa-môn sống trở lại đi! Ta sẽ cho Sa-môn ăn.»
Tân-đầu-lô tức thì ra khỏi tam-muội. Lúc đó, lão bà
Nan-đà nghĩ thầm: “Cái bánh này lớn quá. Hãy làm lại cái nhỏ để cho ông.” Lão
bà lấy một ít bột gạo làm bánh, bánh bèn lớn hơn. Lão bà thấy vậy, lại nghĩ:
“Bánh này lớn quá! Phải làm nhỏ lại.” Nhưng bánh vẫn lớn. “Thôi, [649a01] lấy
cái làm trước tiên đem cho.” Bà liền lấy cái làm trước tiên, nhưng những cái
bánh đó đều lại dính vào nhau. Lão bà lúc này nói với Tân-đầu-lô rằng:
«Ông cần ăn thì tự lấy, cớ sao lại quấy nhiễu nhau
vậy?»
Tân-đầu-lô đáp:
«Đại tỷ nên biết, tôi không cần ăn. Chỉ cần muốn nói
với lão bà thôi!»
Lão bà Nan-đà nói:
«Tỳ-kheo, dạy bảo điều gì?»
Tân-đầu-lô nói:
«Lão bà nên biết, nay đem bánh này đến chỗ Thế Tôn.
Nếu Thế Tôn có dạy bảo điều chi, thì chúng ta sẽ cùng làm theo.»
Lão bà đáp:
«Việc này thật là thú vị!»
Lúc này, lão bà tự mình mang bánh này theo sau Tôn giả
Tân-đầu-lô đến chỗ Thế Tôn. Đến nơi, Tôn giả đảnh lễ sát chân Phật rồi đứng
sang một bên. Bấy giờ, Tân-đầu-lô bạch Thế Tôn:
«Lão bà Nan-đà này, là chị của Trưởng giả Nan-đề, tham
lam ăn một mình không chịu thí người. Cúi xin Thế Tôn vì bà mà nói pháp để phát
khởi chí tín, tâm được khai mở.»
Thế Tôn bảo lão bà Nan-đà:
«Nay bà đem bánh cúng cho Như Lai và Tăng Tỳ-kheo.»
Lão bà Nan-đà liền đem bánh dâng lên Như Lai cùng Tăng
Tỳ-kheo khác. Song, bánh vẫn còn dư. Lão bà Nan-đà bạch Thế Tôn:
«Số bánh vẫn còn dư.»
Thế Tôn bảo:
«Cúng lần nữa cho Phật và, Tỳ-kheo Tăng.»
Lão bà Nan-đà vâng theo lời dạy của Phật, đem bánh này
cúng lần nữa cho Phật cùng Tỳ-kheo Tăng. Cuối cùng, bánh đó vẫn còn. Phật bảo
lão bà Nan-đà:
«Nay, lão bà nên đem bánh này cúng cho chúng
Tỳ-kheo-ni, chúng Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di.
Nhưng số bánh đó vẫn còn. Thế Tôn bảo:
«Hãy đem số bánh này bố thí cho những người nghèo khổ.
Song số bánh đó vẫn còn. Thế Tôn bảo:
«Hãy đem số bánh này bỏ nơi đất sạch, hay đặt vào
trong nước cực sạch. Sở đĩ như vậy là vì Ta chưa bao giờ thấy Sa-môn,
Bà-la-môn, trời cùng con người nào có thể tiêu được bánh này, trừ Như Lai, Chí
chơn, Đẳng chánh giác.»
Bà thưa:
«Thưa vâng, Thế Tôn.»
Lão bà Nan-đà đem bánh này thả vào trong nước sạch,
tức thì lửa bùng lên. Lão bà Nan-đà thấy vậy, lòng đầy sợ hãi. Bà đến chỗ Thế
Tôn, đảnh lễ sát chân, ngồi qua một bên. Bấy giờ, Thế Tôn thứ tự nói pháp cho
bà nghe. Ngài nói về bố thí, về trì giới, về sinh thiên, dục là tưởng bất tịnh,
là hữu lậu, là ô uế, xuất gia là giải thoát. Bấy giờ, Thế Tôn biết lão bà
Nan-đà tâm ý đã khai [649b01] mở. Như pháp mà chư Phật Thế Tôn thường nói, là
khổ, tập, tận, đạo; bấy giờ, Thế Tôn vì lão bà Nan-đà nói hết. Lão bà ngay trên
chỗ ngồi được mắt pháp thanh tịnh. Giống như tấm thảm trắng dễ được nhuộm màu,
ở đây lại cũng như vậy. Lão bà bấy giờ đã sạch hết trần cấu, được mắt pháp
thanh tịnh. Bà đã đắc pháp, thành tựu pháp, không còn hồ nghi, đã vượt qua do
dự, được vô sở uý, mà thừa sự Tam bảo, thọ trì năm giới.
Bấy giờ, Thế Tôn vì bà nói pháp lại, khiến bà phát
lòng hoan hỷ. Nan-đà khi ấy bạch Thế Tôn:
«Từ nay về sau, chúng bốn bộ hãy đến nhà con nhận cúng
dường. Từ nay về sau con sẽ luôn luôn bố thí, tu các công đức, phụng thờ Hiền
thánh.»
Sau đó, bà từ chỗ ngồi đứng dậy đảnh lễ sát chân Phật,
rồi lui đi.
Trưởng giả Bạt-đề và lão mẫu Nan-đà có người em tên
Ưu-bà-ca-ni, lúc còn thơ ấu chơi thân với vua A-xà-thế, cả hai rất quý mếm
nhau. Bấy giờ, trưởng giả Ưu-bà-ca-ni đang làm ruộng, nghe anh Bạt-đề và chị
Nan-đà đã được Như Lai giáo hóa. Nghe vậy, ông vui mừng hớn hở không thể tự
kiềm, trong cả bảy ngày không ngủ nghỉ và ăn uống được. Sau khi công việc ruộng
đồng đã làm xong, ông trở về thành La-duyệt. Giữa đường, ông nghĩ thầm: “Nay,
trước tiên ta nên đến chỗ Thế Tôn, sau đó mới về nhà.” Trưởng giả đi đến chỗ
Thế Tôn, đảnh lễ sát chân, ngồi qua một bên. Bấy giờ, Trưởng giả bạch Thế Tôn:
«Anh Bạt-đề cùng chị Nan-đà con đã được Như Lai giáo
hóa rồi sao?»
Thế Tôn bảo:
«Thật vậy, Trưởng giả. Nay Bạt-đề và Nan-đà đã thấy
bốn đế, tu các pháp thiện.»
Trưởng giả Ưu-bà-ca-ni bạch Thế Tôn:
«Gia đình chúng con rất được đại lợi.»
Thế Tôn bảo:
«Thật vậy, trưởng giả, như những lời ông nói, cha mẹ
ông nay rất được đại lợi, đã gieo phước đời sau.»
Rồi Thế Tôn nói pháp vi diệu cho trưởng giả. Trưởng
giả nghe xong, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ sát chân, rồi lui ra. Ông đi về
đến chỗ vua A-xà-thế, ngồi một bên.
Vua hỏi trưởng giả:
«Anh và chị ông đã được Như Lai giáo hóa rồi chăng?»
Tâu:
«Thật vậy, Đại vương.»
Vua nghe lời này vui mừng hớn hở không tự chế được,
liền gióng chuông trống ra lệnh trong thành: “Từ nay trở về sau, những nhà thờ
Phật khỏi phải bị nộp thuế. Những người phụng sự Phật [649c01] đến thì được
nghinh đón, đi thì được đưa tiễn. Sở dĩ như vậy là vì họ là anh em đạo pháp của
ta.”
Bấy giờ, vua A-xà-thế cho xuất các thứ đồ ăn thức uống
đem cho trưởng giả. Trưởng giả liền nghĩ thầm: “Ta chưa bao giờ nghe Thế Tôn
dạy phàm pháp Ưu-bà-tắc là nên ăn những thứ đồ ăn nào? Nên uống những thứ nước
nào? Nay, trước ta nên đến chỗ Thế Tôn, hỏi nghĩa này, sau đó mới ăn.” Trưởng
giả bèn bảo một người thân cận:
«Ngươi đi đến chỗ Thế Tôn. Đến rồi đảnh lễ sát chân,
đem những lời của ta bạch lên Thế Tôn: Trưởng giả Ưu-bà-ni-ca bạch Thế Tôn,
phàm pháp của Hiền giả trì bao nhiêu giới? Lại phạm bao nhiêu giới chẳng phải
là Ưu-bà-tắc? Nên ăn thức ăn nào, uống nước uống nào?»
Người kia vâng lời trưởng giả, đi đến chỗ Thế Tôn,
đảnh lễ sát chân, đứng qua một bên. Rồi người kia đem tên trưởng giả bạch Thế
Tôn:
«Phàm pháp Ưu-bà-tắc, nên giữ bao nhiêu giới? Phạm bao
nhiêu giới chẳng phải là Ưu-bà-tắc? Lại nên ăn thức ăn nào? Uống nước uống
nào?»
Thế Tôn bảo:
«Nay ông nên biết, ăn có hai loại, đáng thân cận, và
không đáng thân cận. Thế nào là hai? Nếu thân cận thức ăn mà pháp bất thiện
khởi lên làm pháp thiện tổn giảm, thức ăn này không thể thân cận. Nếu lúc được
thức ăn mà pháp thiện tăng ích, pháp bất thiện tổn giảm, thức ăn này đáng thân
cận.
«Nước cũng có hai loại. Nếu lúc được nước uống mà pháp
bất thiện khởi làm pháp thiện tổn giảm, đây chẳng thể thân cận. Nếu lúc được
nước uống mà pháp bất thiện bị tổn giảm, pháp thiện có tăng ích, đây có thể
thân cận.
«Phàm pháp Ưu-bà-tắc, giới cấm có năm. Trong đó có thể
giữ một giới, hai giới, ba giới, bốn giới cho đến năm giới; thảy đều phải giữ.
Nên hỏi lại ba lần, người có thể giữ thì khiến cho họ giữ. Nếu Ưu-bà-tắc nào
phạm vào một giới rồi, thân hoại mạng chung sẽ sinh vào địa ngục. Nếu Ưu-bà-tắc
nào vâng giữ chỉ một giới, sẽ được sinh về cõi lành, trên trời, huống chi là
giữ hai, ba, bốn, năm giới.»
Người kia sau khi nhận lãnh những lời dạy từ Phật rồi,
đảnh lễ sát chân Phật và lui đi. Người kia đi chưa xa, bấy giờ Thế Tôn bảo các
Tỳ-kheo:
«Từ nay về sau, cho phép trao năm giới và ba tự quy
cho Ưu-bà-tắc. Nếu Tỳ-kheo nào khi muốn trao giới cho Thanh tín nam nữ, dạy họ
để trống cánh tay, chấp tay, bảo xưng tên họ, nguyện quy y Phật. Pháp, chúng
Tăng ba lần. Sau khi bảo xưng tên họ quy y Phật, Pháp, chúng Tăng rồi, lại tự
xưng: ‘Nay con đã quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tỳ-kheo Tăng. Như Phật Thích-ca
Văn lần đầu tiên đã cho năm trăm khách buôn thọ ba tự quy, con nguyện suốt đời
không giết, không trộm, không dâm, không dối, không uống rượu.’ Nếu ai giữ một
giới thì còn lại bốn giới; nếu giữ hai giới thì còn lại ba giới; nếu giữ ba
giới thì còn lại hai giới; nếu giữ bốn giới thì còn lại một giới; nếu giữa năm
giới, đó là người giữ đầy đủ.»
Các Tỳ-kheo sau khi nghe những gì Phật dạy, hoan hỷ
phụng hành.
[i] . Để bản: Tỷ 姊. TNM: Muội.
[ii] . Nan-đà Mẫu 難陀母.
[iii] . Chất-đa
Trưởng giả 質多長者. Pāli:
Citta-gahapati, người ở Macchikāsaṇda.
[iv] . Ma-sư-san 摩師山; phiên
âm. Để bản hiểu nhầm san 山 là
tên núi, thay vì từ phiên âm, nên chép “Ma-sư san trung.” Pāli:
Macchikāsaṇda,
một thị trấn ở Kāsi.
[v] . Ca-tỳ-la 迦毘羅.
Pāli: Kapila, tên người Bà-la-môn, thân phụ ngài Đại Ca-diếp.
[vi] . Tỷ-ba-la-da-đàn-na 比波羅耶檀那. Pāli: Pippāli,
tên của Đại Ca-diếp.
[vii] . Bà-đà 婆陀.
Pāli: Bhaddhā Kāpilāni.
Hán Dịch: Tam tạng Cù-đàm
Tăng-già-đề-bà
Việt dịch: Thích Đức Thắng
Hiệu đính
& Chú thích:
Tuệ Sỹ
0 Kommentare:
Post a Comment